Edebi (Sanatsal) Kitap, Broşür, Katalog Çevirisi Edebi çeviri içinde edebiyat, felsefe, duygu, düşünce geçen kitap, roman, dergi, şiir gibi kendine özgü bilgi ve birikim gerektiren çeviri türüdür. Edebiyat çevirisi yapmak için öncelikle bu dala hâkim olmak gerekir. Edebi tercüme yaparken özellikle dikkat etmek gereklidir. Edebiyat kendi dilinde değişik duygular ve ince anlamlar içerdiğinden edebi çeviri de mutlaka bu hisleri okuyucuya geçirebilmelidir. Bu sebeple öncelikle çeviriyi yapacak kişinin kendisinin de edebi bir kişiliği olması en azından bu alandan haz alması beklenir. Kitap okumayan kişi kitap çevirisi de yapamaz. Bulvar tercüme edebi tercüme çevirmenleri okumayı seven edebiyatla ilgilenen kişilerdir.
Edebi Çeviri Türleri Nelerdir? Kitap, Roman, Tiyatro, Şiir Çevirileri Nasıl Yapılır?
Edebi çeviri deyince içerisine birçok alan girer. Bu alanlar;
Kitap çevirisi; Kitap çevirisi deyince aslında birçok konuyu kapsamaktadır. Eğer kitap akademik içerikliyse akademik çeviri, tıbbi bir kitapsa tıbbi çeviri dalları içerisine girer. Edebi tercüme yapılmak isteniyorsa konunun edebiyat, felsefe, duygu veya düşünce içermesi gerekir.
Roman, Hikâye ve Öykü çevirisi, Roman, hikâye çevirisinde orijinal kaynağa bağlı kalmak, verilmek istenilen duygunun tam olarak yansıtılması önemlidir. Öykü genellikle çocuklara hitap ettiğinden çeviri esnasında çocukların anlayacağı dil kullanılması gereklidir.
Deneme, Kısa yazı çevirisi, Deneme veya kısa yazılarda genellikle yazarın kendi duygu veya düşünceleri verilmektedir. Edebi tercüme esnasında mutlaka aynı duygu ve düşünceler okuyucuya aktarılmalı, gerekirse dip notlarla açıklanmalıdır.
Tiyatro çevirisi, Tiyatrolar edebi tercüme konusunda en hassas türlerin başında gelmektedir. Genellikle sanatsal yapılmayan günlük konuları içeren tiyatro çevirilerinde aynı kitap çevirisine benzer yorum gerektirmeyen çeviriler yapılmaktadır. Sanatsal tiyatrolar ise biraz daha ağdalı ağır konular içerdiğinden çeviri esnasında mutlaka yazarın vermek istediği mesaj, dönemin şartları ve sergilenen oyundaki karakterlerin düşünce yapısı iyice anlaşıldıktan sonra edebi çevirisi yapılmalıdır.
Senaryo veya film çevirisi, Senaryo ve film çevirisinde orijinal kaynağa bağlı kalınmalı verilmek istenen mesaj okuyucuya direk olarak aktarılmalıdır. Senaryo aralarında geçen ve çeşitli duygu veya düşünceleri aktaran ara metinlerde kültürler arası değişiklikler dikkate alınmalı ve çeviri yanlış anlaşılmalara yol açılmadan yapılmalıdır.
Dergi veya süreli yayın çevirisi, Dergi veya süreli yayınların yoğun bir kısmı maddi beklenti içermektedir. Bunu karşılamak çeviriyi yapan kişinin yeteneği ile doğrudan ilgilidir. Güncel konular üzerinde yayınlanan dergi, gazete vb gibi süreli yayınlarda çeviri yapılırken orijinale sadık kalınmalı ve heyecanı kaybettirmeyen çeviri yapılmalıdır.
Şiir çevirisi, Şiir çevirisi edebi tercüme arasında en zor alanların başında gelmektedir. Şiiri şiir yapan uyak ve kafiyeleri çeviri esnasında aynı şekilde tutmak mümkün olmamaktadır. Şiir çevirisinde iki yol vardır. Şiiri verilmek istenen duygu ve düşünceleri koruyarak düz yazı gibi çevirmek ve anlatılmak isteneni tam vermek veya şiiri yorumlayarak anlatılmak isteneni verip çevirmenin kendi şiir ve kafiye yeteneğine güvenmek.
Edebi Çevirinin Özellikleri Nelerdir?
Edebi Çeviri yaparken;
Çevirisi yapılacak edebi şahsın eğer varsa diğer eserleri de okunmalı ve ne anlatmak istediği tam anlaşılmalıdır.
Çeviri yapılan kaynak içerisinde geçen duygu ve düşünceler aynı şekilde okuyucuya aktarılmalıdır.
Duygulardan arınılmalı, orijinal kaynağın anlatmak istediği aktarılmalı ve çevirmenin düşünceleri katılmamalıdır.
Orijinal kaynak ile çevrilen dil arasında ki kültür farkları göz önüne alınmalı yanlış anlaşılmalara yol açmayacak şekilde çeviri yapılmalıdır.
Orijinal kaynakta geçen deyim, atasözü veya konuşma kalıplarına hâkim olunmalıdır.
Orijinal kaynakta anlatılmak istenen mutlaka tam anlaşılmalı, özümsenmeli ve aynı üslupla çeviri yapılmalıdır.
Yazar kadar çevirmen de önemlidir. Bu sebeple konu üzerinde en tecrübeli çevirmen seçilmelidir.
Edebi Tercüme-Çeviri Nasıl Yapılır?
Edebi çeviri ne hukuki çeviri gibi terimsel, ne resmi çeviri gibi formal ne de noter tasdikli çeviri gibi bağlayıcı değildir. Edebi çevirinin kendine özgü bir yapısı vardır. Orijinal kaynağa bağlı kalınmakla birlikte duygu ve düşünceyi aktarmak için küçük ekleme ya da çıkarmalar yapılabilir. Edebi çeviri yapılmadan önce orijinal kaynak mutlaka baştan sona okunmalı ve özümsenmelidir. Daha sonra varsa yazarın diğer kitapları okunmalı veya konu hakkında bilgi sahibi olunmalıdır. Çevirmen orijinal kaynakta geçen terimleri çıkarmalı kendisine ön bir çalışma yapmalıdır. Çevirmen konuya tam hâkim olduktan sonra çevirisine başlamalıdır.
